Q&A: VAR wordt vervangen door modelovereenkomsten

Waarom wil Wiebes van de VAR af?
De VAR (verklaring arbeidsrelatie) kon elk jaar door zzp’ers worden aangevraagd bij de Belastingdienst. Dat deden de zelfstandigen aan de hand van vragen op een aanvraagformulier. Als een zzp'er beschikte over de juiste VAR, dan waren hun opdrachtgevers gevrijwaard van het betalen van loonheffingen en sociale premies. Met andere woorden: opdrachtgevers konden de zzp'er inhuren als een echte zzp'er.

Volgens de staatssecretaris helpt dit systeem schijnzelfstandigheid in de hand. Opdrachtgevers kunnen namelijk niet aansprakelijk worden gesteld als ze zzp’ers inhuren die de juiste VAR hebben, maar feitelijk in verkapt dienstverband werken. Alleen zzp’ers kunnen dan bestraft worden. Daar wil Wiebes nu een einde aan maken.

Wat houdt het nieuwe plan in?
De staatssecretaris heeft een nieuw plan opgesteld dat de VAR gaat vervangen. Voortaan moet er een overeenkomst worden gesloten tussen de zzp'er en zijn opdrachtgever bij het aangaan van een opdracht. Deze overeenkomst moet worden goedgekeurd door de Belastingdienst. Bij goedkeuring kan de overeenkomst standaard gebruikt worden door deze opdrachtgever en zzp'er.

Om het zzp'ers en opdrachtgevers gemakkelijk te maken, stelt de Belastingdienst per sector een modelovereenkomst op. Per sector verschilt de precieze invulling van de overeenkomst.

In de overeenkomst staat precies omschreven aan welke voorwaarden de arbeidsrelatie tussen zzp'er en opdrachtgever moet voldoen. De Belastingdienst kan controleren of de regels uit de overeenkomst daadwerkelijk worden nageleefd. Als bij controles schijnzelfstandigheid wordt aangetoond, dan kunnen naheffingen en boetes volgen voor de zzp'er én opdrachtgever.

Wanneer wordt dit nieuwe plan ingevoerd?
De exacte datum is nog niet bekend. Op dit moment wordt er gewerkt aan een precieze invulling van de sectorale modelovereenkomsten.

Wat is het doel van de nieuwe regeling?
Wiebes verwacht dat met de nieuwe regeling schijnzelfstandigheid tot het verleden behoort. Want met de nieuwe regeling zijn opdrachtgevers medeverantwoordelijk voor het naleven van de regels. Daarnaast heeft de Belastingdienst met het afschaffen van de VAR meer tijd vrij om controles uit te voeren.

Maar de BGL had toch dezelfde doelstellingen? Waarom is deze van tafel geveegd?
Met de BGL zouden zzp’ers en hun opdrachtgevers per opdracht de arbeidsrelatie moeten kwalificeren aan de hand van vragen uit een webmodule. Een combinatie van antwoorden bepaalde of de zzp’er als echte zzp’er ingehuurd kon worden, of dat hij in dienst zou moeten worden genomen. Belangenorganisaties van zowel zzp’ers als opdrachtgevers reageerden negatief op de BGL. De belangrijkste bezwaren tegen het wetsvoorstel:

• Zzp’ers en opdrachtgevers worden met de BGL opgezadeld met een hoop extra werk;
• Het is vooraf niet duidelijk op welke manier de zzp’er kan worden ingehuurd;
• Opdrachtgevers lopen financiële risico’s bij het inhuren van een zzp’er.

Het grote voordeel van het nieuwe sectorale plan is dat zzp’ers en opdrachtgevers niet per opdracht door de vele vragen van de BGL webmodule heen hoeven te gaan. Bovendien is vooraf al duidelijk op welke manier de zzp’er ingehuurd kan worden door opdrachtgevers. Wel is het zo dat met het nieuwe plan opdrachtgevers de medeverantwoordelijkheid dragen voor het naleven van de regels.

Conclusie
Het nieuwe plan met de sectorale overeenkomsten is positief ontvangen door belangenorganisaties van zzp’ers en opdrachtgevers. In tegenstelling tot de BGL biedt de nieuwe regeling vooraf duidelijkheid over hoe een zzp’er kan worden ingehuurd. Bovendien zorgt het voor minder administratieve lasten.

Maar ook met de nieuwe regeling geldt dat opdrachtgevers voortaan medeverantwoordelijk zijn voor het naleven van de regels omtrent het inhuren van zzp’ers. Dat betekent dat ze de regels goed moeten kennen en moeten naleven, want bij overtreding van de regels kunnen naheffingen en boetes volgen. Het inhuren van zzp’ers brengt dus risico’s met zich mee. De toekomst gaat uitwijzen of opdrachtgevers voorzichtiger of zelfs terughoudender worden met het inhuren van zzp’ers. Verder moeten we afwachten hoe de precieze invulling van de modelovereenkomsten zal zijn.