Starten met jouw idee beschermen als ondernemer

Je hebt diverse wetten in Nederland die gelden als het gaat om het vastleggen van een idee, merk of plan. Op een rijtje zijn dit de vormen die er zijn om jouw idee of product als ondernemer te beschermen:

• Auteursrecht: voor oorspronkelijk werk. Denk daarbij aan teksten of afbeeldingen.
• Octrooirecht: voor technische producten.
• Databankenrecht.
• Merkenrecht: voor logo’s, namen, producten en diensten, maar ook kleuren, klanken en vormen van bedrijven.
• Handelsnamenrecht: voor de naam van je bedrijf.
• Tekeningen- of modellenrecht: voor het uiterlijk van een gebruiksvoorwerp.
• Kwekersrecht: voor rassen van planten.
• Streekproducten: voor levensmiddelen en landbouwproducten.
• Chipsrecht: voor computerchips.

Belangrijk om te weten is je iets pas kunt beschermen als het is vastgelegd of vormgegeven. We leggen hieronder meer uit over de meest voorkomende wetten en rechten. Wil je meer weten over de andere rechten? Kijk dan eens op deze pagina.

Auteursrecht

Het auteursrecht wordt je automatisch toegekend als je iets nieuws en oorspronkelijk creëert: daarvoor hoef je niets te registeren of te betalen. Het auteursrecht geldt wereldwijd. Wat valt er allemaal onder het auteursrecht? Bijvoorbeeld teksten, foto’s, kunstwerken, video’s en films, sieraden enzovoort. Het auteursrecht geldt tot 70 jaar na het overlijden van de maker: daarna vervalt het auteursrecht.

Naburige rechten

Als creatief ondernemer kun je recht hebben op naburige rechten. Dit geldt op bijvoorbeeld muziek, een bepaalde uitvoering (van een acteur, cabaretier of danser bijvoorbeeld) of een vertolking van iets.

Wil je meer weten? Op deze website kun je meer lezen over het auteursrecht en het naburig recht.

Octrooirecht

Als je iets hebt ‘uitgevonden’ kun je er octrooirecht op aanvragen. Dit geldt op technische producten. De stormparaplu en de inkeping van je beschuitje: hierop zit bijvoorbeeld octrooi, of patent dus. Je kunt geen patent aanvragen op een theorie of methode, het moet echt in de praktijk werken. Het aanvragen van octrooirecht is niet zo simpel: hoe bewijs je bijvoorbeeld dat jij de uitvinder bent? Dat doe je door jouw product geheim te houden tot je het octrooirecht aanvraagt. De aanvraag duurt in Nederland meestal 18 maanden. Het octrooirecht geldt alleen in het land waarop het wordt aangevraagd. Bovendien kost een octrooi aanvragen al gauw veel geld. Het aanvragen, onderzoeken doen en de hulp van een zogenoemde octrooigemachtigde kost je bij elkaar al snel duizenden euro’s.

Wil je meer weten over octrooirecht? De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland vertelt je er hier meer over.

Merkenrecht

Jouw logo waar veel aandacht aan besteed is, de vorm van een bepaald product: ook dit kun je beschermen. Dat doe je via het merkenrecht. Voor het merkenrecht is registratie en deponering vereist. Je kunt zelf kiezen in welke landen jij je merk beschermt, maar met het Uniemerk heb je in ieder geval bescherming in de hele Europese Unie. Het merkenrecht geldt 10 jaar en kun je verlengen. Wil je jouw merkenrecht verkopen? Dat kan ook. Voorbeelden waarop het merkenrecht geldt: de grote ‘M’ van McDonalds, het logo van Shell of de vorm van een bepaald parfumflesje.

Idee beschermen

Maar hoe kun je nu een idee, zoals een ontwerp, een idee voor een video of film of een prototype van iets, beschermen?  Dat doe je door de datum waarop jouw idee is ontstaan, te laten vastleggen bij bijvoorbeeld het digitale i-DEPOT van het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom óf bij een notaris. Het kost bij het i-DEPOT € 37,- voor een bewaartermijn van vijf jaar en € 53,- voor tien jaar.

Let wel op: zo’n datumregistratie bewijst alleen dat jij het idee op een bepaald moment had, en geeft je geen eigendomsrecht! Het is immers een idee – en dat kan iedereen hebben. Je kunt jouw idee pas beschermen tegen inbreuk op jouw auteursrecht als je van jouw idee een concreet werk maakt. Eigenlijk geldt: hoe concreter je idee, hoe groter de kans is dat je aanspraak kunt maken op auteursrecht.

Maar mocht een ander ooit beweren dat jouw idee van hem of haar is, dan heeft de datumregistratie wel degelijk nut, want het is ondersteunend (let op; geen overduidelijk) bewijs. Een rechtszaak zal je er hoogstwaarschijnlijk niet mee winnen: daarvoor zal het over het algemeen concreter uitgewerkt moeten worden.

TIP Voor je jouw idee deelt, kun je anderen een geheimhoudingsverklaring laten ondertekenen. Een gratis voorbeeld daarvan vind je hieronder.